Het is deze week exact 75 jaar geleden dat twee atoombommen werden gedropt op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki. Het resultaat was een ongeziene humanitaire catastrofe waarbij 214.000 mensen het leven lieten. Vandaag, 75 jaar later, waarschuwt Rode Kruis-Vlaanderen voor het grote risico dat kernwapens nog steeds – en steeds meer – vormen. Zo groot zelfs, dat nucleaire ontploffingen het voortbestaan van de mensheid in het gedrang kunnen brengen. De organisatie roept staten op om een wereld zonder kernwapens na te streven opdat deze nooit meer ingezet kunnen worden.
6 augustus 1945, 8u15: een enorme schok- en hittegolf, veroorzaakt door een bombardement, legt in luttele seconden het centrum van Hiroshima plat en doodt in één keer 70.000 mensen. Op 9 augustus ondergaat Nagasaki hetzelfde lot.
Overlevenden bleven achter met derdegraads brandwonden, blindheid en hevige interne bloedingen. Door de vernietiging van ziekenhuizen en de dood van het overgrote deel van alle artsen en verpleegkundigen was de hulp die kon worden geboden beperkt. Het resultaat was een ongeziene humanitaire catastrofe waarbij 214.000 mensen uiteindelijk het leven lieten.
Voorkomen waarop we ons niet kunnen voorbereiden
“We moeten absoluut zien te vermijden dat de geschiedenis zich herhaalt, want daar is niemand op voorbereid”, zegt Laura De Grève, expert internationaal humanitair recht van Rode Kruis-Vlaanderen. “Stel dat er vandaag opnieuw een doelwit getroffen wordt door een atoombom, dan zouden de gevolgen van de aanvallen op Hiroshima en Nagasaki in 1945 in het niets verdwijnen tegenover de menselijke en materiële schade die een atoombom op dit moment zou aanrichten. De kernwapens die vandaag bestaan zijn 10 tot 20 keer krachtiger dan de bommen die 75 jaar geleden gebruikt werden. Het gebruik van zulke wapens zou er zelfs voor kunnen zorgen dat het voortbestaan van de mensheid in het gedrang komt”.
Uit expertise van de Internationale Rode Kruis – en Rode Halve Maanbeweging blijkt dat – mocht er vandaag een nucleaire explosie plaatsvinden – het onmogelijk zou zijn om toereikende hulp te bieden aan slachtoffers ervan. De reden ervoor is dat geen enkele staat of organisatie de dag van vandaag beschikt over een voldoende uitgebreide en aangepaste hulpcapaciteit om adequate hulpverlening te bieden in het geval van een dergelijke ramp. Het is dus een humanitaire noodzaak dat nucleaire wapens nooit meer gebruikt worden.
Risico neemt toe
Het risico op een nucleaire ontploffing – zij het opzettelijk of per ongeluk – is hoog en neemt toe. Wereldwijd staat de teller van het kernwapenarsenaal op 13.400 kernkoppen, waarvan er 1.800 in hoge staat van paraatheid gehouden worden en dus binnen enkele minuten gelanceerd kunnen worden. “En dat is niet het enige”, zegt Laura De Grève. “Er zijn steeds meer militaire incidenten waarbij nucleaire staten en hun bondgenoten betrokken zijn. Kernmachten hebben al expliciet gedreigd met het gebruik van kernwapens. Daarenboven blijven staten hun kernwapenarsenalen moderniseren, ontwikkelen ze nieuwe systemen en winnen nucleaire wapens opnieuw aan belang in militaire doctrines.”
Onverenigbaar met internationaal humanitair recht
De unieke kenmerken van nucleaire wapens in acht genomen, en dan vooral het feit dat hun vernietigende kracht niet beperkt kan worden in ruimte en tijd, is het voor het Rode Kruis moeilijk voorstelbaar hoe nucleaire wapens kunnen voldoen aan de algemene regels van het internationaal humanitair recht. In het bijzonder de regels inzake onderscheid en proportionaliteit. “Ten eerste kan er met dit wapen moeilijk een onderscheid gemaakt worden tussen burgers en zij die rechtstreeks deelnemen aan de vijandelijkheden. Daarnaast brengt het gebruik van dergelijke massavernietigingswapens schade toe aan alles en iedereen binnen een straal van minstens tientallen vierkante kilometers zo niet verder, wat maakt dat de nevenschade wellicht buitensporig zal zijn ten opzichte van het verwachte militaire voordeel,” zegt Laura De Grève.
Dringende stappen nodig naar een kernwapenvrije wereld
Rode Kruis-Vlaanderen vindt dat staten, naast het toetreden tot en respecteren van de verschillende internationale verdragen, dringend maatregelen moeten nemen die het risico op accidenteel of opzettelijk aanwenden van kernwapens verminderen. De organisatie grijpt de herdenking van de bombardementen op Hiroshima en Nagasaki 75 jaar geleden dan ook aan om het Nucleaire Verbodsverdrag van 2017 onder de aandacht te brengen. Dat verdrag verbiedt naast het effectieve gebruik van nucleaire wapens ook de dreiging met, de ontwikkeling, de productie, de aanleg van voorraden én de overdracht ervan. Het Verbodsverdrag treedt pas in werking nadat 50 landen het verdrag hebben bekrachtigd, vandaag de dag zijn dat er nog maar 40.
